Ημερίδα
Ρετσέτες: Οι Θεραπευτικές Συνταγές τση Ζάκυνθος
*Η δράση υλοποιείται με την παροχή αιγίδας και οικονομικής επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού
(ΑΠΟΦΑΣΗ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΗΣ υπ’ αριθ. 357945/13-8-2024)
20 Νοεμβρίου 2025, 18:00-21:00
Πρόγραμμα
Χωρίς τίτλο Θάλεια Ξένου-Ξενάκη, 2025
18:00-18:15
Προσέλευση, Έναρξη—Χαιρετισμοί
18:15-18:30
Περιβάλλον και Πολιτισμός
Δρ. Αικατερίνη Καμπάση
Iόνιο Πανεπιστήμιο
(Κοσμήτορας Σχολής Περιβάλλοντος)
Η παρουσίαση αναδεικνύει τη σύνδεση του φυσικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος εστιάζοντας στους αιωνόβιους ελαιώνες της Ζακύνθου, συνδέοντάς τους με τις παραδοσιακές θεραπευτικές «ρετσέτες». Έμφαση δίδεται στη σημασία της προστασίας και ανάδειξής τους ως ζωντανών μνημείων φύσης και πολιτισμού και στην πρόταση βιώσιμων δράσεων.
18:30-18:50
Δημόσιες Ανθρωπιστικές Επιστήμες και Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά: Καταγράφοντας Γνώση για την Ίαση
Δρ. Σοφία Εμμανουηλίδου
Ιόνιο Πανεπιστήμιο
(Επιστημονικά Υπεύθυνη του Έργου)
Η εισήγηση παρουσιάζει συνοπτικά τα παραδοτέα της δράσης «Ρετσέτες: Οι Θεραπευτικές Συνταγές της Ζακύνθου» με την παροχή αιγίδας και οικονομικής επιχορήγησης του Υπουργείου Πολιτισμού και φορέα υλοποίησης τη Δημόσια Ιστορική Βιβλιοθήκη Ζακύνθου. Η δράση καταγράφει και αναδεικνύει τις παραδοσιακές θεραπευτικές πρακτικές του νησιού, αναδεικνύοντας τη σχέση ανάμεσα στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά, τη λαϊκή ιατρική και τη συλλογική τοπική μνήμη.
18:50-19:10
Η Προφορική Ιστορία ως Αρχείο: Αναζητώντας τη Λαογραφία και τις Χαμένες Ιστορίες της Συλλογική Μνήμης
Δρ. Κωνσταντίνος Δ. Καρατζάς
Global Institute for Research Education & Scholarship (GIRES)
(Διευθυντής Συνεργαζόμενου Φορέα)
Τι θα συνέβαινε αν η ιστορία αποκτούσε ανθρώπινη φωνή; Η προφορική ιστορία αποκαλύπτει μνήμες, παραδόσεις και εμπειρίες που λείπουν από τα επίσημα αρχεία και κινδυνεύουν να χαθούν στη λήθη. Οι μικρές αλλά σημαντικές ιστορίες συνθέτουν το μωσαϊκό της παγκόσμιας ιστορίας, ψηφίδες που διαμορφώνουν την πολιτική, εθνική και πολιτστική ταυτότητα μας. Η παρουσίαση θα αναλύσει πώς αυτές εμπλουτίζουν το ιστορικό αφήγημα.
19:10-19:30
Διάλειμμα
19:30-19:45
Παραδείγματα καταγραφής της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ζακύνθου από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι σήμερα.
Η δική μου καταγραφή.
Αντωνία Χαρτά-Μάργαρη
(Φιλόλογος, Συγγραφέας)
Στην εισήγησή μου πρωτίστως θα αναφερθώ σε σημαντικές καταγραφές άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ζακύνθου (ιδιολέκτου, ηθών και εθίμων στην πόλη και στα χωριά μας, λαϊκών παραδόσεων, μουσικής, κοσμικής και εκκλησιαστικής, χορών, παραμυθιών και δημοτικών τραγουδιών, χειροτεχνημάτων, ενδυμασίας, γαστρονομίας, επαγγελματικών πρακτικών κλπ ) από τις αρχές του 20ού αι. μέχρι σήμερα. Δευτερευόντως, στη δική μου καταγραφή για τη ζακυνθινή Τουβλοκεραμοποιία—Αγγειοπλαστική και τα συναφή επαγγέλματα.
19:45-20:15
Σοφία Εμμανουηλίδου, Κωνσταντίνος Καρατζάς, Αντώνης Κιτσίκης
(Εξωτερικοί Συνεργάτες/Συντελεστές της Δράσης)
Διαλογική Συζήτηση για τη Δράση Ρετσέτες:
Από τη Θεωρία στη Διάχυση
Η διαλογική συνεδρία παρουσιάζει τη διαδικασία καταγραφής και διάδοσης των παραδοσιακών θεραπευτικών συνταγών της Ζακύνθου μέσα από τη δημιουργία podcast. Οι ομιλητές/τρια εστιάζουν στην καταγραφή των αφηγήσεων για την ίαση ως ζωντανού στοιχείου της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αναδεικνύοντας τον ρόλο της ηχητικής αφήγησης στη διάδοση και τεκμηρίωση της λαϊκής γνώσης.
20:15-21:00
Περιήγηση στα Παραδοτέα της Δράσης (ηχητικό υλικό), Κλείσιμο
Βιογραφικά Σημειώματα Ομιλητών/τριών
Η Δρ. Σοφία Εμμανουηλίδου πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές (MA, Ph.D.) στο Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Υπήρξε υπότροφος του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.), του Ιδρύματος Fulbright και του John F. Kennedy Institute (JFKI) for North American Studies, Freie Universität of Berlin. Έχει διδάξει στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Ιστορίας, στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών, και στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Tμήμα Περιβάλλοντος. Το 2020 επιμελήθηκε με τον Sezgin Toska τον συλλογικό τόμο με τίτλο Transnational Interconnections of Nature Studies and the Environmental Humanities. Έχει συνεπιμεληθεί τεύχη των ακαδημαϊκών περιοδικών Ex-centric Narratives: Journal of Anglophone Literature, Culture and Media, vol. 3 (2019) και Revista Canaria de Estudios Ingleses, vol. 81 (2020). Το 2022 είχε την επιμέλεια της ελληνικής μετάφρασης της ποιητικής συλλογής So Spoke Penelope του Tino Villanueva (εκδόσεις Βακχικόν). Από τον Μάρτιο 2022 έως τον Μάιο 2023 ήταν Συντονίστρια Προφορικών Ιστοριών στο πρόγραμμα Ξετυλίγοντας το Κουκούλι της Μνήμης: Γυναικεία Αφηγήματα Ενός Κόσμου που Χάνεται. Το έργο εκπονήθηκε από το Εργαστήριο Αφηγηματικής Έρευνας, Τμήμα Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και χρηματοδοτήθηκε από την Πρωτοβουλία για τις Δημόσιες Ανθρωπιστικές Επιστήμες Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (SNFPHI). Από τον Μάιο του 2022 και μετά από εκλογή, υπηρετεί στη θέση της Διευθύντριας Προγράμματος (Program Chair) του Διεθνούς Οργανισμού The Society for Multi-Ethnic Studies: Europe and the Americas (MESEA). Η μονογραφία της (μυθιστορία) με τίτλο Memories in Lace: Testimonials of Greek Women in Diaspora (εκδόσεις Cambridge Scholars Publishing) κυκλοφόρησε το 2025 ενώ ο συλλογικός τόμος σε συνεπιμέλεια με τον Prof. Francisco A. Lomelí και τίτλο Tino Villanueva: A Transnational Voice of In-Betweenness (εκδόσεις Springer Nature) θα κυκλοφορήσει τον Ιανουάριο 2026.
Δρ. Αικατερίνη Καμπάση: Κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος, Διευθύντρια του ΔΠΜΣ Νέες Τεχνολογίες για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, Διευθύντρια του Εργαστηρίου Τεχνολογίας Λογισμικού και Εφαρμογών Γεωπληροφορικής
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Δ. Καρατζάς είναι διευθυντής του GIRES, the Global Institute for Research Education & Scholarship που εδρεύει στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας. Ειδικεύεται στη διεθνή πολιτική ιστορία του 20ου αιώνα, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην αφρικανική-αμερικανική ιστορία, την πολιτική και φυλετική βία και την προφορική ιστορία. Έχει διεξαγάγει έρευνα σε αρχεία και βιβλιοθήκες και έχει συνεργαστεί με πανεπιστήμια και επιστημονικά ιδρύματα στην Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Υπέρμαχος της προφορικής ιστορίας, έχει διεξάγει συνεντεύξεις σε περισσότερα από 3000 άτομα για το έργο του σχετικά με την αφρικανική-αμερικανική εμπειρία στις Ηνωμένες Πολιτείες και τις αναμνήσεις των επιζώντων από τις δικτατορίες στην Ελλάδα, την Ισπανία και την Αργεντινή, που αφορούν στο επιστημονικό ενδιαφέρον του για ομάδες μίσους, δικτατορίες, κρατική βία. ατομική και συλλογική μνήμη και πολιτικές και πολιτισμικές μεταφορές.
Ο Αντώνης Κιτσίκης είναι παιδί κινηματογραφιστών και ξεκίνησε να εργάζεται στη βιομηχανία του κινηματογράφου από νεαρή ηλικία καταγράφοντας τις κινηματογραφικές λήψεις σε κασέτα όταν ακόμα οι ταινίες και τα διαφημιστικά γίνονταν με φιλμ. Στη συνέχεια σπούδασε παραγωγή ταινιών στο UCA Farnham της Αγγλίας. Η πρώτη του ταινία μικρού μήκους είναι το βραβευμένο ντοκιμαντέρ Harvest in New Life, το οποίο ήταν μεταξύ των τριών καλύτερων φοιτητικών ταινιών στο Ηνωμένο Βασίλειο για το 2017. Το 2019 ολοκλήρωσε την Art House ταινία μικρού μήκους Tettix. Το 2020 γύρισε την ταινία Στροφάδες, ένα ντοκιμαντέρ μικρού μήκους σε συνεργασία με τη Μητρόπολη Ζακύνθου, και την ταινία μικρού μήκους Η Παράσταση, σε συνεργασία με την Επιτροπή Κινηματογράφου της Απουλίας και χρηματοδότηση από το πρόγραμμα CIAK Italy—Greece. Tο 2020 η ταινία του μικρού μήκους Coffee & Flowersσυμμετείχε στο διαγωνισμό Nespresso Talents και βραβεύτηκε στο φεστιβάλ Νύχτες Πρεμιέρας στην Αθηνά. Το 2022 έκανε την ταινία μικρού μήκους Αβυσσαία Ζώνη και κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ κινηματογράφου στη Σαντορίνη. Το 2025 του απονεμήθηκε το βραβείο Silver Ermis για το διαφημιστικό του Fleurs d’Ame. Σήμερα, εργάζεται στην προπαραγωγή της νέας του ταινίας Broken Relationships Museum και γράφει την νέα ταινία του μεγάλου μήκους.
Η Αντωνία Χαρτά-Μάργαρη γεννήθηκε στη Ζάκυνθο όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές της. Αποφοίτησε από το Φιλολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ και εργάστηκε στη γενέτειρά της στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση επί 35ετία. Κατά καιρούς δίνει διαλέξεις σχετικές με θέματα φιλολογικού ενδιαφέροντος και αρθρογραφεί στον τοπικό Τύπο. Ως υπεύθυνη καθηγήτρια Π.Ε. συνέβαλε ουσιαστικά στην έκδοση του βιβλίου Μεταβυζαντινή Θρησκευτική ή Εκκλησιαστική Τέχνη στην προσεισμική Ζάκυνθο—Αγιογραφία, Αρχιτεκτονική, Ξυλογλυπτική και Αργυρογλυπτική. Το 2019 από τις Εκδόσεις ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ εκδόθηκε το βιβλίο της Από τα Βάτικα της Μ. Ασίας και την Πόλη στο…Σικάγο: Πενιές από τη ζωή και το έργο της Θεανώς Παπάζογλου—Μάργαρη. Αναμένει την έκδοση του βιβλίου της Τουβλοκεραμοποιία—Αγγειοπλαστική της Ζακύνθου και τα Συναφή Επαγγέλματα από το Επιμελητήριο Ζακύνθου.